Ιστορία και δεδομένα
Η Αλόννησος είναι ένα μικρό νησί των Βορείων Σποράδων στην Ελλάδα. Φιλοξενεί ένα θαλάσσιο πάρκο συνολικής έκτασης 2.260km2, τη μεγαλύτερη προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή στην Ευρώπη, και το οποίο παρέχει καταφύγιο σε ένα σημαντικό πληθυσμό μεσογειακής φώκιας, ένα άκρως απειλούμενο είδος σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό IUCN. Διάφορα είδη δελφινιών και άλλα κητώδη έχουν επίσης παρατηρηθεί στην περιοχή. Το νησί Πιπέρι (το οποίο ανήκει στο νησιωτικό Δήμο Αλοννήσου) είναι η καρδιά του Θαλάσσιου Πάρκου και, ως εκ τούτου, μια αυστηρά προστατευόμενη περιοχή. Είναι το πιο σημαντικό φυσικό καταφύγιο της μεσογειακής φώκιας καθώς και πολλών αρπακτικών που ζουν και αναπαράγονται στις απότομες πλαγιές του. Από τις 400-500 εναπομείνασες φώκιες, σχεδόν το 1/4 του συνολικού πληθυσμού τους βρίσκεται στην ευρύτερη στην περιοχή. Το νησί φιλοξενεί εκτός των άλλων 33 είδη πτηνών, μεταξύ άλλων και έναν σημαντικό αριθμό από μαυροπετρίτες (Falco eleonorae).
Λόγω του πολύ καλά διατηρημένου οικοσυστήματος, το νησί της Αλοννήσου είναι ένας ιδανικός προορισμός για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν με καταδύσεις, φωτογραφία, πεζοπορία, κολύμπι κ.λπ. Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου παίζει σημαντικό ρόλο στη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού, προσφέροντας πρόσθετες ευκαιρίες απασχόλησης, καθώς και ευκαιρίες ενίσχυσης των τοπικών παραδοσιακών επαγγελμάτων.
Λαμβάνοντας υπόψη την υψηλή περιβαλλοντική σημασία της Αλοννήσου, το Ίδρυμα Thalassa έχει αναλάβει μια σειρά δράσεων κάτω από τη ομπρέλα "Γαλάζια Αλόννησος" για τη διαφύλαξη του οικοσυστήματος της περιοχής και για τη διατήρηση των φυσικών της αποθεμάτων από κοινωνικο-οικονομική άποψη σύμφωνα με την οποία επωφελούνται παράλληλα οι τοπικές κοινωνίες και οδηγούνται προς την επίτευξη πιο βιώσιμων τρόπων ανάπτυξης.
Η Δράση «Αλόννησος Χωρίς Πλαστικές Σακούλες»
Οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν περίπου 100 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες κάθε χρόνο. Περίπου 90% από αυτές είναι σακούλες μιας χρήσης. Οι ελαφριές πλαστικές σακούλες μεταφοράς είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο να αποτελέσουν θαλάσσια απορρίμματα, καθώς εκλαμβάνονται από τους καταναλωτές ως προϊόντα μιας χρήσης. Ωστόσο, το να χρησιμοποιούμε ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό υλικό όπως το πλαστικό, για μια τόσο περιορισμένη χρήση δεν έχει μόνο περιβαλλοντικό ή οικονομικό αντίκτυπο, αλλά επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία. Οι ελαφριές πλαστικές σακούλες μπορούν εύκολα μέσω του ανέμου να καταλήξουν μέσω των αποχετεύσεων και των υδάτινων ρευμάτων μέσα στη θάλασσα. Οι σακούλες που απορρίπτονται μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμιες για το θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς τα ζώα κινδυνεύουν να παγιδευτούν ή να τα εκλάβουν λανθασμένα για τροφή και να θανατωθούν. Με τον καιρό, οι πλαστικές σακούλες διαλύονται σε χιλιάδες πλαστικά κομμάτια τα οποία μπορεί να γίνουν τοξικά, και να βλάψουν τους οργανισμούς που τα προσλαμβάνουν, και τελικά εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα.
Μια πρόσφατη μελέτη που αφορά την αξιολόγηση των θαλάσσιων απορριμμάτων στο βυθό τριών κόλπων στην Ελλάδα, αντανακλά τη σοβαρότητα του θέματος. Η πλειοψηφία των αντικειμένων που βρέθηκαν ήταν πλαστικά, ενώ η αναλογία αυτών (49,6%) ήταν τσάντες (Ιωακειμίδης, 2014).
Η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία ευθυγραμμίζεται με τον περιορισμό της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης. Ειδικότερα, σύμφωνα με μια νέα Eυρωπαϊκή Oδηγία, 2015/720, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να μειώσουν σημαντικά τη χρήση των πλαστικών σακουλών μεταφοράς τα επόμενα χρόνια.
Το Ίδρυμα Thalassa στοχεύει στη μείωση της διάθεσης και κατανάλωσης πλαστικών σακουλών και στην άμβλυνση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλούν στην Αλόννησο, το σπίτι της μεσογειακής φώκιας.
Ειδικότερα, η δράση περιλαμβάνει:
- Διανομή 2.000 τσαντών από 100% βαμβάκι στα νοικοκυριά του νησιού (με τη συμμετοχή των εθελοντών).
- Ένα ευρύ φάσμα εργαλείων πληροφόρησης/ευαισθητοποίησης.
- Ανάληψη εκπαιδευτικών δράσεων για μαθητές, σεμιναρίων για εκπαιδευτικούς, εθελοντικών καθαρισμών παραλιών, καθώς και συμμετοχικών εργαστηρίων με τοπικούς φορείς.
Για τη δράση αυτή το Thalassa συνεργάζεται με δύο καθιερωμένες οργανώσεις, οι οποίες ενεργούν ως φορείς υλοποίησης του έργου:
1. Το Δίκτυο Μεσόγειος SOS και,
2. Την ΜΟm (Η Ελληνική Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας).
Και οι δύο οργανώσεις έχουν σημαντική εμπειρία σε περιβαλλοντικά πρότζεκτ. Επιπλέον, το Ίδρυμα Thalassa έχει κερδίσει την υποστήριξη και τη συνεργασία του Δήμου Αλοννήσου, ο οποίος συμμετέχει ενεργά στην υλοποίηση και επιτυχία της δράσης.
Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει. Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου, το Thalassa υποστήριξε τρεις εθελοντικούς καθαρισμούς στην Αλόννησο και στα δύο γειτονικά νησιά, τα οποία είναι μέρος του Εθνικού Πάρκου Βορείων Σποράδων (ΕΘΠΑΒΣ). Οι συμμετέχοντες ήταν άτομα από την τοπική κοινωνία, φοιτητές και εκπρόσωποι όλων των φορέων. Ένας σημαντικός όγκος των θαλάσσιων απορριμμάτων (5.500 λίτρα), τα περισσότερα εκ των οποίων ήταν πλαστικά, συλλέχθηκαν και καταγράφηκαν σύμφωνα με το πρωτόκολλο που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Αυτή η πρώτη ομάδα δράσεων περιελάμβανε επίσης έναν σχολικό καθαρισμό με τη συμμετοχή 100 μαθητών και των δασκάλων τους (από το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο της Αλοννήσου).
Τέλος, τέτοιες δράσεις βασίζονται στην αλλαγή νοοτροπίας και, ως εκ τούτου στην μακροπρόθεσμη και ενεργό συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, πρόσφατα, εκπροσώποι του Thalassa, της MOm και του Δικτυου Μεσόγειος SOS είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν με επιχειρηματίες του νησιού. Η συζήτηση που ακολούθησε ήταν αρκετά ενθαρρυντική για τη μελλοντική επιτυχία του έργου. Οι παρευρισκόμενοι εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην ιδέα της εξάλειψης της πλαστικής σακούλας μεταφοράς μιας χρήσης από το νησί της Αλοννήσου. Μάλιστα, ορισμένοι από αυτούς έχουν ήδη αναλάβει δράση για την αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας με επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες.
Ορόσημο της προσπάθειας αυτής αποτελεί η σημερινή μέρα, 1η Δεκεμβρίου 2015, μέρα που τα τοπικά καταστήματα θα τερματίσουν επισήμως τη διανομή της πλαστικής σακούλας, χωρίς χρέωση.
Η δράση έχει κερδίσει ήδη δημοσιότητα και είχαμε αρκετά θετικά μηνύματα, με άλλα ελληνικά νησιά να εκφράζουν ενδιαφέρον για την υιοθέτηση παρόμοιων πρακτικών κατά της ρύπανσης από την πλαστική σακούλα. Δεν υπάρχει κάτι πιο ενθαρρυντικό από το να βλέπουμε τη δράση να επαναλαμβάνεται και σε άλλα νησιά εκτός της Αλοννήσου ή και απ΄τη δράση αυτή να προκύψει άλλη "αδελφή" δράση της στην Αλόννησο.
Media:
Αλόννησος χωρίς πλαστικές σακούλες Facebook
http://www.ert.gr/alonnisos-non-grata-i-plastikes-sakoules-pleon-sto-nisi/
http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500043264
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64296287